10 Haziran 2007 Pazar

Kelebek Etkisi

Etkileşimin anahtar kelimesi enteraktiflik, özellikle internet ile birlikte hayatımızın her aşamasına girdi. Elbette ki geçmişte de insanlar bir biri ile etkileşim halindeydi ve Shannel & Weaver modelinde tarif edildiği gibi iletişim denilen şey tamamen etkileşimden mahrum bir olgu değildi. Televizyonda, radyo da ve gazetede maruz kalınan çeşitli mesajlara hedef kitleden elbette belli cevaplar geliyordu. Bu da belli ölçüde enteraktifliktir. Fakat tabi ki de günümüzde ki ölçülerde her alandan ve bu kadar hızlı, mesafe dinlemeksizin olabilen bir enteraktiflik söz konusu değildi. Gelişen bilişim teknolojileri ve interneti bu durumun nedeni olarak söylemek mümkün olabilir. Bu konu hakkında bazı iletişim üstatlarının savlarından da yararlanabilmek mümkün özellikle Marshall McLuhan’ın savlarından enteraktifliği açıklamak ve örneklendirmek mümkün.
McLuhan teknolojik determinizm söylemine bakıldığında; araçları yaratan insanın hayatına yön veren şeyin yine bu araçlar olduğu ve bir icadın ya da teknolojik herhangi bir gelişmenin toplumların yaşayış şekillerini değiştirdiği ve bir başka teknolojik gelişmeye sebep olduğudur. Bunu şu şekilde örneklendirelim; Radyonun icadı insanların hayatlarını değiştirdi. Canlı olarak dünyanın bir ucundaki insandan birçok kişi haberdar olabilir sesini duyabilir hale geldi ve bu kitlesel olarak yapıldı. Daha sonrasında sadece ses ile yapılan bu iletişim görüntülü hale getirildi –ki radyodan sonra gelen bu icat görüntülü radyo olarak adlandırıldı belli bir süre-. Yine medya dışından ama hayatımızı tam anlamı ile değiştirmiş olan otomobilin icadı, yaşam alanlarının dizaynı otomobille ille değişti. Bu örnekleri çoğaltmak mümkün tabi hemen hemen her yeni araç için aynı şeyleri söylemek mümkün. Bu konuyu “The Medium is The Message” söylemine bağlayacak olursak, araç mesajdır. Yani bir süre sonra ne söylediğinin değil nasıl söylediğin hangi aracı kullanarak söylediğin daha önemli hale geliyor. Araçlar hayatımızı değiştirdi ve araç mesajın kendisi oldu tıpkı internet, TV ve radyo… gibi. İlk önce radyo ile ilk ağızdan dünyanın bir ucu ile iletişime geçildi topluca. O ana kadar dış dünyadan ve yurt içinden gelişmeleri gazetelerden kitaplardan takip ederken ilk kez bir başkasının süzgecinden, kitap ve gazeteden daha az oranda geçmiş şekilde haberdar olduk. Sonrasında TV ile dünyayı duymanın ötesine geçildi görülmeye başlandı. Sonrasında ise internet özellikle 90lı yıllar itibari ile iletişimi farklı boyutlara taşıdı. Bilişim teknolojilerinin bu atağı ile enteraktiflik karamı hayatımıza girmeye başladı. McLuhan’ın 60’larda söylediği “Gloabal Village”nin üyeleri oldu insanoğlu. Şimdi ise dünya ya bakıldığında her alanda sınırların kalktığını söylemek mümkün hale geldi. Kültürler, kişiler, şirketler etkileşim halinde.
Küreselleşme serüveninde medya en güçlü silah. İstediğin anda istediğin toplulukla hatta birebir dünyanın bir ucunda ki bir diğer kişi ile etkileşime geçmek mümkün. Bu haberdar olma ile müdahale etme görüş belirtme dürtüsü hızlandı ve insanlar artık düşündüklerini söyler görüşlerini anında belirtebilir hale geldi. Bunun için tabi internet büyük bir güç fakat diğer iletişim teknolojileri de buna olanak sağlıyor. Enteraktif medya, enteraktif pazarlama, enteraktif çalışma, enteraktif eğitim gibi başı enteraktiflikle başlayan birçok olgunun sahibiyiz artık. Bu konuya şirketler, markalar ve pazarlama açsından baktığımızda. Mcluhan’ın da dediği gibi bir değişim bir başka değişime sebep oldu herhangi bir şeyin yaşam koşullarını değiştirdi. Çünkü bundan 10 yıl öncesine baktığımızda, daha internet bu kadar kullanılmazken ve markaların hayatına bu kadar girmemişken, pazarlama şekli oldukça farklıydı hatta birçok kategoride 4P de duruyordu. Fakat bu gün baktığımızda, tüketici ile birebir iletişime geçmemiş, enteraktif bir Web sayfasının sahibi olmayan ya da her hangi bir şekilde tüketiciyi bir olayın içine dâhil etmeyen bir şirketin markasının ne gibi bir önemi olur. Bu gün dünyanın bir ucunda ki bir markaya müdahale edebilir halde tüketici. Kendi istediği gibi bir jean ya da ayakkabı yaratmasında hiçbir mani yok. Bir reklam filmini kendin çekip gönderebiliyorsun bunun için o marka kendi sitesinde nasıl yapılacağını adım, adım anlatabiliyorsun (Ruffels ve Dove gibi). Kendileri ile alakalı ya da değil her marka web sitesinde enteraktif aktiviteler oluşturuyor ve bu şekilde bağ kurmaya çalışıyor. Televizyon ve radyo herkesi SMS yolu ile internet ise mail ile çağırıyor. Sanatçılar çekecekleri klipi hangi şarkıya çekeceklerini internette mail yolu ile ya da TV ve Radyodan duyurup SMS yolu ile karar verebiliyor. Önümüzde ki cumhurbaşkanlığı seçimlerine kim aday olsun diye internette anketler yapılıyor. Hal böyle olunca iletişim daha ucuz bir hale geliyor markalar için. Şu anda internet potansiyeli yüksek ve hızla büyüyen bir medya ve reklâm için iletişim için, enteraktif olmak için en ideal mecra. Tek bir reklâm bandı ile ya da yapılan bir anketle dünyanın bir çok noktasına ulaşmak için bulunmaz bir avantaj, özellikle büyük evrensel şirketler için.
Sonuç olarak enteraktif kavramı hayatın büyük bir köşesinde kendine büyük bir yaşam alanı yarattı ve misafiri çok. Bilişim teknolojileri sayesinde ve özellikle internet sayesinde “kelebek etkisi” denen söylem görsel anlamda neredeyse gerçek hale geldi. Etkileşim arttı sınırlar eridi ve insanlar artık oturdukları yerden etkileşime geçebiliyorlar. Bir noktada olan bir olay bir gelişme başka bir noktada başka bir gelişmeye sebep olabiliyor. Günde binlerce mesaja maruz kalıyoruz isteyerek yada istemeyerek ve belli bir oranda bir çoğu ile enteraktif olarak iletişime geçebiliyoruz. Bu durum gösteriyor ki “enteraktif” kelimesi daha birçok kelimenin başına eklenecek en gözde sıfatlardan biri haline gelecek ve her alanda daha da etkileşimli günler herkesi bekliyor olacak.

Hiç yorum yok: